Stożek rotatorów i obrąbek stawowy

Stożek rotatorów i obrąbek stawowy

Staw barkowy najczęściej ulega zwichnięciu w obrębie stawu ramienno-łopatkowego,( którego kierunek jest uzależniony od kierunku w jakim zadziałała siła podczas urazu), oraz stawu barkowo-obojczykowego. Naderwaniu mogą ulec mięśnie stożka rotatorów, ścięgno głowy długiej bicepsa, fragment obrąbka stawowego.

Anatomia stawu barkowego.

Jest to staw złożony. Fachowo jest to obręcz barkowa, w skład której wchodzi:

• staw ramienno-łopatkowy – utworzony przez bliższy koniec kości ramiennej i panewkę łopatki,
• staw barkowo-obojczykowy – utworzony przez dalszy koniec obojczyka i wyrostek barkowy łopatki,
• staw obojczykowo-mostkowy – utworzony przez bliższy koniec obojczyka i wcięcie obojczykowe mostka,
• staw łopatkowo-piersiowy – nie jest to typowy staw, a raczej połączenie funkcjonalne łopatki z klatką piersiową za pośrednictwem łoża mięśniowego.

Aby kompleks barkowy działał sprawnie, podczas ruchu kończyną górną współdziałać muszą wszystkie składowe stawowe i zachowany musi być odpowiedni balans mięśniowy.

Obrąbek stawowy to chrzęstna otoczka pogłębiająca panewke stawu ramiennego na kości łopatki. Dzięki obrąbkowi staw jest bardziej stabilny. W przypadku uszkodzenia obrąbka stawowego dochodzi do niestabilności stawu barkowego i nawykowych zwichnięć (potocznie wypadnięcie barku). Obrąbek stawowy może być nie do końca ukształtowany od urodzenia, a może być naderwany na skutek urazu. Ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia przyczepia się w obrębie górnej części obrąbka. Często dochodzi tam do rozerwania – SLAP. Czasami naderwanie goi się samo, ale częściej potrzebna jest rekonstrukcja obrąbka. Rehabilitacja jest podobna do tej co przy uszkodzeniach stożka, z tą różnicą że ćwiczenia mięśni można zacząć wcześniej i agresywniej bo nie było ich uszkodzenia.

Stożek rotatorów to grupa mięśni oplatających jak mankiet głowę kości ramiennej, centralizując ją w panewce łopatki. Są to:

• mięsień nadgrzebieniowy – odwodzi, zgina ramię,
• mięsień podgrzebieniowy, obły mniejszy – rotują ramię na zewnątrz,
• mięsień podłopatkowy – rotuje ramię do wewnątrz.

Oprócz stożka rotatorów staw barkowy zaopatrzony jest jeszcze przez wiele innych mięśni:

• mięsień piersiowy większy – rotuje do wewnątrz , przywodzi horyzontalnie,
• mięsień naramienny – zgina, odwodzi, prostuje,
• mięsień najszerszy grzbietu – rotuje do wewnątrz, prostuje zgięte ramię,
• mięsien czworoboczny- kontroluje ruch lopatki, cofa łopatkę,
• mięsień zębaty przedni, kontroluje ruch łopatki, wysówa łopatkę,
• mięsien rónoległoboczny – ściąga lopatki,
• mięsien dźwigacz łopatki – unosi łopatkę.

Cieśń podbarkowa, zapalenie kaletki podbarkowej, uszkodzenie stożka rotatorów.

Problem pojawia się gdy dochodzi do przewężenia przestrzeni pomiędzy wyrostkiem barkowym a głową kości ramiennej. Uciśnięte zostają wtedy tkanki miękkie zlokalizowane w tej okolicy. W następstwie ich przewlekłego drażnienia pojawia się zapalenie, a w bardziej zaawansowanym stadium może nastąpić uszkodzenie stożka rotatorów.

Przyczyny mogą być różne: zła postawa – plecy okrągłe, górne podwichnięcie głowy kości ramiennej, osłabione mięśnie stożka rotatorów, zaburzony cykl łopatkowo-ramienny wynikający z dysbalansu mięśniowego – mięsień czworoboczny i zębaty przedni.

Mięśnie stożka rotatorów mają za zadanie centrować głowę kości ramiennej w panewce łopatki , tak aby podczas ruchu ramienia  nie wysuwała się do góry i nie zawadzała o wyrostek barkowy.

Mięśnie stabilizatory łopatki kierują ruchem łopatki i w odpowiednim momencie rotują ją do góry tak aby podczas ruchów ramienia wyrostek barkowy nie ocierał się o głowę kości ramiennej.

Postawa zgarbiona powoduje przednią rotację łopatki a przez to zmniejsza się przestrzeń pomiędzy wyrostkiem barkowym a głową kości ramiennej.

W przypadku nieprawidłowej postawy: plecy okrągłe, głowa wysunięta do przodu, łopatki zrotowane do przodu terapię rozpoczyna się od korekcji postawy.

Gdy mamy do czynienia z dysbalansem mięśniowym i zaburzonym rytmem łopatkowo-ramiennym, ćwiczymy stabilizatory łopatki : mięsień czworoboczny, zębaty przedni, równoległoboczny.

Po zabiegach chirurgicznych, rekonstrukcji stożka rotatorów i obrąbka stawowego konieczne jest rozkwiczenie stawu barkowego.

Ćwiczenia mięśni stożka rotatorów.

• rotacja zewnętrzna  – męsień podgrzebieniowy i obły mniejszy,
• rotacja wewnętrzna – mięsień podłopatkowy,
• początek ruchu odwodzenia – mięsień nadgrzebieniowy.

W przypadku ograniczonego zakresu ruchu wykonujemy ćwiczenia rozciągające. Dochodzimy do końca zakresu i utrzymujemy tę pozycję przez 20 sekund, następnie próbujemy jeszcze bardziej pogłębić ruch, znowu przytrzymujemy przez 20 sekund.

Ćwiczenie wzmacniające mięśnie ściągające łopatki.

W przypadku ograniczonego zakresu ruchu można pomóc sobie drugą ręką za pomocą kijka.

Wzmacnianie mięśnia zębatego przedniego.

BIBLIOGRAFIA:

1. Donatelli „ The physical therapy of the shoulder” .
2. Kisner, L, Colby „Therapeutic Exercise”.
3. Brotzman, K. Wilk „Rehabilitacja ortopedyczna”.
4. Delavier „Atlas treningu siłowego”.
5. Dziak „ Bolesny bark”.
6. De Coninck „ Orthopeadic medicine Cyriax”.